این سرگرمی یک بازی کارتی است و نوجوانان بالای ۱۲ سال مخاطبان این بازی هستند. آشنایی با ادبیات و توسعه مهارت‌های ارتباطی و ادراکی بین‌فردی میان نوجوانان و آموزش از کاربردهای این بازی است. «هفت گنبد» توسط امین عبدالملکی و فرشید سوادکوهی طراحی شده که در گرافیک و تصویرسازی آن از مینیاتور استفاده کرده‌اند. این بازی در 3هزار نسخه و با قیمت ۶۵هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفته و علاقه‌مندان برای تهیه آن می‌توانند به فروشگاه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان  و یا  سایت اینترنتی محصولات کانون به نشانی Shop.kpf.ir مراجعه کنند. پیش از این نیز اداره کل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون دو بازی دیگر را با نگاهی به ادبیات ایران زمین تولید کرده است. 

بازی‌های فکری با الهام از داستان‌های ایرانی

آیدین مهدی‌زاده، رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی درباره ساخت بازی‌های فکری با الهام از ادبیات و داستان‌های ایرانی و برنامه‌های این مجموعه برای عرضه این محصولات به بازار می‌گوید: اواسط سال 98 پروژه‌ای پژوهشی ـ عملیاتی در اداره کل بازی و سرگرمی تعریف شد که از پژوهش تا اجرا را دربرمی‌گرفت. بر همین اساس نیز جلساتی را با حضور طراحان بازی و اعضای میراث فرهنگی و با هدف بررسی ادبیات ایران برگزار کردیم و مشاوران و متخصصان، داستان‌ها و اشعاری که قابلیت تبدیل به بازی رومیزی و کارتی داشتند را مورد بررسی قرار دادند.

وی در ادامه می‌افزاید: این جلسات 6 ماه به طول انجامید و تا اوایل سال گذشته 10 ماکت به صورت کامل طراحی شد و به اضافه چند پروژه خارج از کانون، اکنون نزدیک به 13 طرح در این بانک اطلاعاتی وجود دارد.

وی یادآور می‌شود: تاکنون سه طرح از این مجموعه تولید و محصول آن روانه بازار شده است. بازی «سیمرغ» براساس کتاب منطق‌الطیر عطار و بازی «طوطی و بقال» از داستان‌های مثنوی معنوی از پروژه‌های ماست و به تازگی نیز بازی «هفت گنبد» براساس کتاب هفت پیکر نظامی رونمایی و به بازار عرضه شده و چهارمین بازی که یکی از آثار نیمایوشیج است به زودی رونمایی خواهد شد.وی با اشاره به اینکه رده سنی این بازی‌ها با هم متفاوت است، می‌گوید: عموماً این بازی‌ها برای رده سنی بالای هفت سال هستند، اما بازی سیمرغ 7+ و هفت گنبد به دلیل اینکه بازی سخت‌تری است برای رده سنی بالای 12 سال در نظر گرفته شده است.

براساس نیاز بازار حرکت می‌کنیم

مهدی‌زاده در پاسخ به این پرسش که ذائقه‌شناسی مخاطب و این نیازسنجی چگونه شکل گرفته، عنوان می‌کند: همان طور که اشاره کردم در همان دوره‌هایی که مشغول پژوهش و تحقیق بودیم این بررسی‌ها هم انجام شد. البته پیشتر آثار دیگری در بازار موجود بود و چندین شرکت جسته و گریخته کارهایی انجام داده بودند، اما ما براساس مطالعه فروشگاه‌ها و جمع بندی‌هایی که داشتیم به این نتیجه رسیدیم که اتفاقاً استقبال خوبی از این نوع بازی‌ها صورت می‌گیرد و مردم علاقه‌مند هستند ادبیات فارسی در قالب بازی در اختیار بچه‌ها باشد.

به گفته مهدی‌زاده؛ «هفت گنبد» حدود یک ماه است که وارد بازار شده و نمی‌توان اظهار نظر دقیقی راجع به آن کرد اما تا جایی که می‌دانم نوجوانان از این بازی استقبال کردند و آن را دوست داشتند. بازی سیمرغ هم با استقبال خوبی روبه‌رو شده و فروش خوبی داشته است.

وی تأکید می‌کند: اما یکی از مشکلات ما زمان رونمایی بازی‎‌ها بود و وقتی این بازی‌ها به بازار عرضه شدند تقریباً فروشگاه‌ها به دلیل کرونا تعطیل بودند و فرصت چندانی وجود نداشت که این بازی شناخته شود و در نتیجه مردم از آن اطلاعی نداشتند.

ظرفیت‌های ادبیات برای ساخت بازی 

رئیس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی با اشاره به ظرفیت‌های ادبیات در ساخت و تولید بازی برای کودکان و نوجوانان تأکید می‌کند: ما ادبیات بسیار غنی و ارزشمندی داریم و هر چقدر هم که طراحان سراغش بروند باز هم مملو از سوژه‌های جذاب و کاربردی است. اما اینجا ما با دو مسئله بزرگ در استفاده از ادبیات مواجه هستیم؛ در وهله نخست با وجود اینکه ادبیات فاخری داریم اما این لزوماً به آن معنا نیست که با لقمه آماده‌ای برای مصرف مواجه‌ایم و در نتیجه نیازمند یک آماده‌سازی پیش از استفاده هستیم. به طور مثال در داستان‌های کلیله و دمنه با مضامینی مواجه‌ایم که با تقبیح حیوان‌آزاری و محیط زیست و... در تضاد است و شاید برخی از این داستان‌ها برای کودکان مناسب نباشد. یا بخش دیگر ادبیات ما که شعرگونه است مانند هفت پیکر نظامی که بازی «هفت گنبد» از روی آن ساخته شده به دلیل ادبیات تغزلی که دارد وقت بسیاری از ما گرفت تا ترجمانی از آن ارائه دهیم که برای یک نوجوان 12ساله کاربردی بوده و قابلیت بازی داشته باشد. به همین جهت است که چنین پروژه‌هایی حضور افراد مطلع و متخصص را می‌طلبد و در همین بازی «هفت گنبد» مشاور رشته ادبیات در کنار طراحان حضور داشته و کار را پیش می‌بردند.

همکاری طراحان بازی و متخصصان ادبیات

مهدی‌زاده با بیان اینکه دیده شده در بعضی موارد ادبیات بدون بررسی‌های لازم وارد بازی شده است، ادامه می‌دهد: متأسفانه هیچ فیلتری برای این مسئله وجود ندارد و در نتیجه بازار هم محصول تولید شده را پس می‌زند و یک موضع منفی در رابطه با آن به وجود می‌آورد که تکرار آن امکان‌پذیر نیست و تولیدکننده هم می‌ترسد و وارد این حوزه نمی‌شود. بنابراین توصیه من این است که طراح بازی و متخصصان ادبیات در کنار یکدیگر داستان‌های کهن را برای استفاده در بازی‌ها مناسب‌سازی کنند تا قرائتی کاربردی داشته باشد. 

وی در توضیح بیشتر می‌گوید: برای این کار به یک نمایش‌نامه‌نویس نیاز است که قصه‌هایی مانند «کلیله و دمنه» را به گونه‌ای طراحی کند که داستان آن برای بازی قابل استفاده باشد.

بد نیست اشاره کنم در حال حاضر در کانون مجموعه تئاتر بازی را عرضه کرده‌ایم که پنج عنوان سه جلدی و متناظر با اسباب بازی، نمایش، دراماتورژی و نمایش‌نامه است. این مجموعه چندمنظوره برگرفته از ادبیات فولکلوریک است و امکانی را فراهم می‌کند تا کودکان در حین خواندن داستان با عروسک‌هایی که همراه کتاب است هم نمایش بازی کنند و هم کاردستی بسازند.

وی در پایان با دعوت از کسانی که علاقه‌مند به ساخت اسباب‌بازی‌های نمایشی و تئاترـ اسباب بازی‌ها هستند، افزود: علاقه‌مندان می‌توانند طرح‌های خود را در اختیار کانون قرار بدهند و این مجموعه علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری روی طرح‌های مورد تأیید است.